Kars Emekli Binbaşı Hatunoğlu Süleyman’ı Tanıyalım

Kars Emekli Binbaşı Hatunoğlu Süleyman’ı Tanıyalım

23 TEMMUZ VE 7 AĞUSTOS 1919 TARİHLERİ ARASINDA ERZURUM’DA YAPILAN KONGRE’YE BİTLİS MÜMESSİLİ OLARAK KATILAN “FEDAKAR, MERT, YİĞİT KAHRAMAN” KARS’LI EMEKLİ BİNBAŞI HATUNOĞLU SÜLEYMAN BEY

Hatunoğlu Binbaşı Süleyman Bey, 1861 yılında Edirne’de doğmuştur. Askeri okullarda okuyup, Harbiye’den piyade olarak çıkmıştır. 1897 yılında Dömek’e muharebesi’nde, Yunanlılarla savaşmış; Bitlis’de on yıl kadar Askerlik Şubesi Reisliği yapmıştır. Balkan savaşında bulunmuştur. Birinci dünya savaşında birliğiyle Doğu’da Ruslarla mücadele etmiş, 12 Şubat 1918 yılında Bitlis’in kurtuluşunda yararlılığı görülmüştür. Göçmemiş ve muhaceretten dönen buradaki halka, sağlık ve Belediye hizmetlerinde yardımcı olmuştur. Mütarekeden sonra (Mondros Mütarekesi) Kasım 1918 yılında emekli olunca, hiç evlenmemiş ve kimsesiz olduğundan, akrabası olan Erzurum’daki Hatunoğlu Haydar Bey’in yanına gelip yerleşmiştir. “Vilayeti Şarkiye Müdafai Hukuk Milliye Cemiyeti Erzurum Şubesi”nin kurucu azası olmuşdur. 21 haziran 1919 yılında biten “ Erzurum Vilayet Kongresi’ndeki seçimde, yine bu Cemiyetin İdare Heyetine girmiştir. Eski saygı ve hizmetlerinden dolayı, Bitlis Mümessili olarak “Erzurum Umumi Kongresine” katıldı.Kars’ın son kurtuluşu üzerine, akrabası Haydar Bey’le birlikte Kasım 1920 tarihinde Kars’a giderek, Kaleiçi Mahallesinde Evliya camiine yakın bir eve yerleşmiştir. 1925 yılı yazında Kars’ta 69 yaşında vefat etmiştir. Mezarı “Teyyare meydanı yanındaki “Şehitlik” dedir .(1)

Mustafa Kemal Paşa “Şarki Anadolu Müdafai Hukuk Cemiyeti Heyeti Temsiliyesi” ile 29 Ağustos 1919’da Erzurum’dan ayrılıp Sivas’a gideceği sırada, Orduya ait üç adet eskimiş otomobille hareket edecekti. Temsil Heyetine harcanmak üzere, bin (1000) lirayı, Vilayeti Şarkiye Müdafai Hukuk Milliye Cemiyeti Erzurum Merkez Şubesi’nin vermesi gerekiyordu. Bu paranın nasıl bulunup verildiğini, (Erzurum Kongresine katılan, 62 Mümessilden birisi olan) Vilayeti Şarkiye Müdafai Hukuk Milliye Cemiyeti Erzurum Merkez Şubesi’nin kurucularından, Erzurum Kongresi Hasankale/Pasinler Kazası Mümessili: Dursunbeyzade Mehmed Cevat DURSUNOĞLU Bey şöyle anlatıyor:

“Mustafa Kemal Paşa hareket hazırlığında iken, içimizden Mustafa Kemal Paşa ile, en çok; Vilayeti Şarkiye Müdafai Hukuk Milliye Cemiyeti Erzurum Merkez Şubesi’nin kurucularından, Erzurum Kongresi Tortum İlçesi Mümessili, Emekli Binbaşı (Kazanasmazoğlu küçük) Kazım (YURDALAN) Bey temas ediyordu (görüşüyordu). Bir gün, bir kaç arkadaş, Erzurum’da haftada iki gün çıkan Albayrak gazetesinin sahibi ve Başyazarı, Karakilise (Ağrı il merkezi, Karaköse) Kazası Erzurum Kongresi Mümessili, Kiğılı Süleyman Necati GÜNERİ Bey’in evinde toplanmıştık. O gün Mustafa Kemal Paşa’nın yanından gelen Kazım YURDALAN, arkadaşlara: “Mustafa Kemal Paşa’ nın yola çıkmasını sağlamak için, bizim para temin etmek vazifemiz olduğunu hatırlattı. Zaten Nizamname’de Temsi Heyetinin masraflarını karşılamak ödevini, Vilayeti Şarkiye Müdafai Hukuk Milliye Cemiyeti Teşkilatı’ na vermişti”.

O zamanlar (Erzurum, henüz düşman işgalinden kurtulalı 18 ay bile olmamıştı) bu işi, Erzurum Müdafai Hukuki Milliye Cemiyeti’nden başka biri yapamazdı. Halbuki o gün, Erzurum Müdafai Hukuki Milliye Cemiyeti’nin elinde, yalnız seksen (80) lira kadar bir para vardı. Halktan toplayabildiğimiz binbeşyüz (1500) lira’ yı, diğer vilayetlerden Erzurum Kongresi’ne gelmiş olan Azalar’ın yerleştirilmesi, telgraf muhabereleri gibi, acele işlere harcamıştık. Hiçbirimizde de para yoktu. Hepimiz, kuutilayemut (ölmeyecek derecede yiyecekle) yaşayabiliyorduk. Mustafa Kemal Paşa’ya hiç olmazsa, “Bin lira” kadar para temin etmeliydik. Ama nereden?

Böyle mühim bir zamanda, Cemiyetin parasızlığını kimseye söleyemezdik, Bu, bizim için, bir zaaf olurdu. İlk tedbir olarak, hepimiz çoluk çocuğumuzun ziynet eşyasına başvurmayı kararlaştırdık. Kadınların gözyaşlarına bakmayacaktık. Fakat, bunların da boynunda, kolunda ne varsa (Şubat 1916 tarihinde Erzurum, Rus ordusu isgaline düşünce, Sivas’a doğru kaçışıldığında ve sonraki) muhacirlikte, ekmek parası olarak sarfolunmuştu. Hepimizi, bir düşünce aldı. Daha başlangıçta, bu kadar küçük bir şey karşısında bunalırsak, büyük işi nasıl başaracaktık?

Heyet-i Faale (Erzurum Merkez idare Heyeti) yani; “Vilayeti Şarkiye Müdafai Hukuk Milliye Cemiyeti Erzurum Şubesi” kurucu azası olan ve 21 Haziran 1919’da biten “Erzurum vilayet Kongresi”ndeki seçimde, yine Cemiyet’in İdari Heyetine alınan, Bitlis Mümessili olarak, 23 Temmuz’da başlayıp, 7 Ağustos tarihinde sona eren, “Erzurum Umumi Kongre”sine katılan Kars’lı Hatunoğulları ailesinden Edirne doğumlu ve hiç evlenmemiş bulunan, emekli Binbaşı Süleyman Bey, hızır gibi imdadımıza yetişti. Her anlamıyla kamil bir insan olarak tanıdığımız Süleyman Bey, nasıl bir çıkmazda olduğumuzu görerek:

“ Çocuklar, ben bu işin çaresini buldum: Benim, tasarruf edilmiş dokuzyüz (900) liram (1990 Ocak ayı başı rayiciyle, 1 Hamid altını =225.000 liradan =202.500.000TL) var. Ben altmış yaşını geçmiş adamım (o zaman 64 yaşında) Allah’ın rızasından, Milletin selametinden başka bir dileğim yok. Ben bu parayı size vereceğim. Fakat, bu parayı verdiğimi, ne Mustafa Kemal Paşa ne de başka hiçbir kimse bilmeyecek. İleride, Müdafai Hukuk’un parası olursa verirsiniz; olmazsa, helal olsun. Ben devletin verdiği tekaüt (emekli) aylığıyla geçinir giderim dedi.

Hepimizin gözleri yaşarmıştı. Bu adsız büyük adam, bizi o günkü en büyük kaygımızdan kurtarmıştı. O gün, Süleyman Bey parayı getirdi. Yüz lira kadarda, aramızdan toplayarak, Bin lira yaptık ve Kazım YURDALAN Bey’e vererek Mustafa Kemal Paşa’ya ulaştırdık. Kazım Bey Kemal Paşa’nın yanından dönüşünde, Kemal Paşa’nın çok memnun olduğunu, sevinerek bize anlattı.

M. Müfit KANSU’da; (“E.Ö.K.A.B.” 1.172), Ezurum’dan Sivas’a giderlerken, para yüzünden, çok darlık çektiklerini; Mustafa Kemal Paşa’nın, (Sivas’a gidecek heyeti